مدیریت زهاب‌ شبکه‌های آبیاری و زهکشی جنوب غربی استان خوزستان

  شوری خاک و آب زیرزمینی شور و کم‌عمق، زهکشی و در نتیجه تولید زهاب شور را در اراضی فاریاب جنوب استان خوزستان اجتناب‌ناپذیر ساخته است. با توجه به گسترش سطح شبکه‌های آبیاری و زهکشی، ضروری است که مدیریت زهاب شبکه‌های آبیاری و زهکشی احداث‌شده یا در حال احداث (مجموعاً 340 هزار هکتار) واقع در جنوب خوزستان و غرب رودخانه کارون به عنوان یک طرح جامع مطالعه شود. مدیریت زهاب به کمیت و کیفیت آن، که مرتباً در حال تغییر بوده، وابسته است. بنابراین مدلی توسعه داده شد که بتواند کمیت و کیفیت زهاب شبکه‌های آبیاری و زهکشی را در طول دوره بهره‌برداری پیش‌بینی کند. این مدل با استفاده از یک مزرعه پژوهشی 25 هکتاری اعتبارسنجی شد. شوری زهاب شبکه‌های آبیاری و زهکشی پیش‌بینی شده، مبنای تصمیم‌گیری برای روش استفاده مجدد قرار گرفت. بر اساس پیش‌بینی­های صورت گرفته با این مدل، کیفیت زهاب‌های حاصله از طرح‌های حوضه جنوب کرخه و غرب کارون، به جز کشت و صنعت‌های نیشکر، حداقل تا 10 سال برای کشت گیاهان زراعی مقاوم به شوری مناسب نیست و دفع آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است. در خصوص زهاب‌های با کیفیت مناسب‌تر، گزینه‌های استفاده مجدد مانند کشت گیاهان مقاوم به شوری و توسعه منابع طبیعی برای جلوگیری از طوفان‌های گرد و غبار می‌تواند در دستور کار قرار بگیرد. به نظر می‌رسد تخلیه زهاب به خلیج فارس کمترین ضرر زیست‌محیطی را از بین گزینه‌ها در بر خواهد داشت. در مطالعه حاضر، محتوای فسفر زهاب‌ها 7/0- 043/0 و نیتروژن 28-2/2 میلی‌گرم بر لیتر اندازه‌گیری شد که در مورد نیتروژن مقادیر بسیار بالاتری را نسبت به خور ماهشهر (محل تخلیه) نشان داد. هرچند به نظر می‌رسد تخلیه زهاب به خلیج فارس سبب رهاسازی مقادیر بالای نیتروژن به آن می‌شود، اما با توجه به پایین بودن مقدار فسفر این زهاب‌ها، نیتروژن اضافی وارد چرخه تولید نشده و موجب یوتریفیکاسیون نمی‌شود.